In november 2018 geeft Maurice T.B. me de opdracht voor een schilderij met de titel ’NACHT’.

Hij stuurt mij een gedicht en als aanwijzingen dat het moet gaan over het verlangen naar het samen zijn met geliefden en het verdriet om de eindigheid van die relaties. Ook zegt hij dat er geen direct herkenbare vormen in mogen voorkomen.

Ik verzamel afbeeldingen van bestaand werk van anderen en van mij. Deze moeten mij op weg helpen.

Al snel gaan mijn gedachten uit naar sterren en het heelal. Die zijn alleen in de nacht te zien… Maar dat is dus niet geheel nergens op lijkend. Toch, al tijden bestaat bij mij de gedachte dat foto’s van het heelal en die gemaakt door een elektronenmicroscoop eigenlijk verbeelding zijn.

De sterrenhemel geeft het gevoel van de oneindigheid, een enorme aanwezigheid waar ik niet bij kan, gevangen als ik op de aarde ben. Dit is een begin.

In de oneindigheid zoek ik een anker, iets om aan vast te houden in het doek. Ik wil een reële ‘vleselijke’ aanwezigheid.

Dan ontstaat het idee van de vagina. Ik heb ik me tijdens Rosa’s zwangerschap van Gala gerealiseerd dat dit het enige moment is, dat twee zielen volledig een zijn. Slechts een zwangere vrouw voelt dit wonder en misschien het kind in de buik. Na het doorsnijden van de navelstreng zijn we gedoemd ons leven alleen te zijn, al of niet onszelf voorhoudend dat we soms met iemand samen smelten. We leven in deze eenzame werkelijkheid.

De vagina is een weg uit het alleen zijn. Er in terug kruipen is het ultieme ontdoen van je solitaire leven, de terugweg, de weg terug in tijd, samenvloeiend met het al. De combinatie van het heelal en een vagina maakt dat een zwart gat een vagina van het universum is. Een warm gat…

Ik begin.

Het gaat van licht naar donker. Zo snel mogelijk moet al het wit van het doek weg, benoemd worden. Ruimte en tijd moeten worden gesuggereerd. Tijd toont zich door beweging.

Na geruime tijd komt een verdieping, een onbereikbare ruimte achter de bestaande in de voorstelling (te zien in afbeelding 7 van de stadia). Het is als met ramen. Ramen zijn een venster naar een wereld waar je geen deel aan hebt. Is een schilderij ook zo’n raam?

En er ontstaan stralen, draden in het doek (afbeelding 9).

Ik moet aan een droom denken, die ik ergens halverwege de negentiger jaren had. Die droom had ik op een van die in alcohol verzopen nachten:

‘Wat een droom. Dronk ik de laatste tijd teveel? Eerst was daar het concert van Rita Pavone. Een enorme vrouw van 3 meter met gigantisch gezwollen kuiten. Op een kuit zat gedroogd helmgras. Niets om zich druk over te maken. Het decor was een prachtige San Remo set uit de jaren vijftig, veel formica en tl buizen. Ze bewoog zich onhandig op rolschaatsen voort. Ik was er zeker van; ze was een lieve vrouw. Ze zong iets van: ‘la vita é una motocicletta, dov'é il rubinetto’. Tot zover ging de droom nog. En toen zaten we aan de met riet gekraagde waterkant en bedreef ik met haar en de drummer, ene Kees met een dun snorretje, de liefde. Kees was een nette jongen. Hij had zijn zwarte smoking over de brommer gelegd voor hij zijn penis, een lief klein wormpje met weer dat helmgras, uit de zwembroek toverde. Nog voor ik tijd had om naar de begroeiing op zijn armen te kijken was de motorrijder gekomen en had ons beiden onthoofd. Ons beiden waren Kees en ik. De hoofden rolden in motorhelmen over straat (die helmen hadden we toch al afgezet?). Dat was niet erg, maar toch wel lichtelijk naar.

Met een vies gevoel en een lichte maagpijn werd ik wakker. Ook vandaag nijg ik naar de fles. Wat is dat toch? Dat me willen verliezen, mezelf vergeten? Ik ben toch goed bezig…'

Zover het verleden. Gedachtes en emoties tijdens het maken van het schilderij:

16 februari 2019:

'Gisteren viel de kosmos op mijn kop. Ik keek naar de straatstenen en dacht opeens dat alles in elkaar zou kunnen storten. Maar dat was te klein. Instorten doe je in de wereld. En die wereld zweeft in het universum. Ik loop van de ijssalon naar huis, wat voor een afstand is dat in het universum? Stel dat de wereld in het universum in het niet in elkaar klapt, wat is dat? Ik voelde het een moment, ik was duizelig.'

En:

'De foto van het zwarte gat; kan iemand mij verklaren hoe je een foto maken kunt van iets dat licht opslokt? Alles is verbeelding…'

'Is de nacht de leegte tussen twee dagen, zoals (Vladimir Nabokov en Blaise Pascal) het leven een lichtflits tussen twee eeuwigheden duisternis is? Dus een omkering? Of loopt de nacht geruisloos onder de dagen door? Drijven de dagen als schijneilanden op de eindeloze nacht?

'De nacht is het moment van dromen. Van een absolute werkelijkheid waarop de momenten van de rede stuurloos ronddobberen?'

'Heb ik gefaald? Is het mogelijk iets te verbeelden dat uiteindelijk niet gekoppeld kan worden aan een beeld uit de ons omringende werkelijkheid? Is het mogelijk om de essentie van ons bestaan te verbeelden? Ik heb een poging gewaagd in dit werk.'

Het werk is voltooid in maart. Weinig opdrachten hebben me zo aan het denken gezet.

Verschillende stadia van het werk:

klik op deze afbeelding om naar het werk en details ervan op de site te gaan.

Tijdens het werk hebben Maurice en ik geregeld gecorrespondeerd. Dat ging ook over de muziek die ik beluisterde tijdens het werken. Met name 'O Mensch! Gib acht' van Mahler's derde symphonie hielp.

O Mensch! Gib Acht!

Was spricht die tiefe Mitternacht?

‘Ich schlief, ich schlief –,

Aus tiefem Traum bin ich erwacht: –

Die Welt ist tief,

Und tiefer als der Tag gedacht.

Tief ist ihr Weh –,

Lust – tiefer noch als Herzeleid:

Weh spricht: Vergeh!

Doch alle Lust will Ewigkeit –,

– will tiefe, tiefe Ewigkeit!’

Friedrich Nietzsche

(klik op de tekst voor de video)

Tot slot.

Het is als altijd, je kunt proberen wat je wilt, de 'ziel' sluipt in een werk zonder een absoluut bewijs achter te laten, wel of niet zichtbaar. Als een dief in de nacht… Het enige wat je kunt doen, is je in een staat manoeuvreren waar je de 'ziel' uitnodigt zich te manifesteren.

Wat blijft is de wens mijzelf te ontdoen.