Lang geleden heb ik in Italië gewoond en daar een fascinatie voor het mediterrane gebied en de Italiaanse vrouw/mamma/godin ontwikkeld.

Alles moet zijn plaats vinden, ook idolen. De grote muze heb ik daar gevonden. Dit is geen toeval.

Het beeld dat je je van een godin zoekt mag niet echt aanraakbaar zijn. Afstand is fundamenteel, maakt mooier, mysterieuzer, geeft een geur van heiligheid. Ook de tijd kan helpen, door de muze in een andere periode te plaatsen staat ze op een nog onbereikbaarder plek.

Ik heb iets met de jaren vijftig van de vorige eeuw. Ik ben geboren in 1955. In dat jaar is de mooiste auto ooit gepresenteerd; de Citroen DS (déesse = godin). Maar belangrijker, in dat jaar ontving Anna Magnani een Oscar. En haar heb ik verkozen.

Anna begon als een ster van de ‘witte telefoon’ films (comedy’s die verhalen van intriges, mogelijke rijkdom, illusies die uiteen spatten). Onverteerbare films, te veel kitsch, dus niet aanbevelenswaard als je iemand op een voetstuk hijsen wilt. Ik heb er een gezien, dat moest. Daarna nooit weer.

Anna in een 'witte telefoon film'.

Later schittert ze in films van het neo-realisme. Luchino Visconti neemt van die stijl afstand met de film ‘Bellissima’. Anna speelt de hoofdrol. Haar lach is klaterend maar met een geur van wanhoop. Ze zal vechten tot ze er bij neervalt ook al weet ze dat aan het noodlot niemand ontkomen kan. Werd ze daarom ‘La Lupa’ genoemd, de wolvin van Rome? Vurig en met een gouden hart, wonend in een stad die vooral achterom kijkt.

Haar karakter en dat van de rollen in de films vloeien in elkaar over. Ik beken, meer dan eens bezondigde ze zich aan overacting. Maar is dat dan ook weer niet heerlijk zuid Europees? Niemand praat daar met de handen in de zakken. Het gevoel voor theater, ook in het gewone leven, vind ik vaak een verademing. Je kunt iets van je afschreeuwen, daarna kun je weer door zonder al te veel irritatie-bagage.

Ik moest me natuurlijk degelijk documenteren, fotoboeken kopen en haar biografie lezen. Je moet het serieus aanpakken anders telt het niet. Ik had in mijn Amsterdamse atelier foto's van haar hangen.  

Een maal heb ik haar groot geschilderd als een 'poster' (zie linker afbeelding).

Ik vertrok naar Spanje. Ze raakte wat op de achtergrond, ik maakte af en toe een schets in mijn schetsboekjes (zie de 4 schetsen rechts). Ik woonde daar half in een droom, alles was mogelijk, zelfs een leven zonder haar.

Spanje bezit bovendien dames die als verse muze dienen konden: ook met zo'n zuid Europees temperament. Kon een ander Anna van haar voetstuk stoten?

Paz Vega kwam er het dichtste bij, zeker na de film ‘Lucía y el sexo’. Waarom ik haar toch niet binnen heb gelaten ligt aan haar manier van spreken, te staccato… Bovendien, ze ging naar Hollywood en heeft toen haar uiterlijk bij laten werken, een doodzonde… en ze wilde te veel in het Hollywoodharnas passen. Dat heeft Anna nooit gedaan.

Penelope Cruz viel af, te mooi en te aardig. Een te aanraakbare vrouw, een redelijk mens. In de film ‘Vicky Cristina Barcelona’ komt ze als furie niet overtuigend genoeg over. De film vond ik een draak. Het getoonde beeld van Barcelona is ongeloofwaardig, dat hielp niet. En Javier Bardem als schilder... pathetisch.

Paz en Penelope

Ook in het verleden vond ik geen Spaanse muze. Sara Montiel vertrok te jong naar Amerika. Ik geef toe dat ze me wel erg sympathiek is. Op hoge leeftijd slaat ze een veel jongere Cubaan aan de haak.

Isabel Pantoja moet worden genoemd. Eerst getrouwd met Paquirri, de beroemde stierenvechter die op zesendertigjarige leeftijd in de arena sterft. Daarna valt ze voor Julián Muñoz. Deze heer arriveert in Marbella en werkt zich van kelner op tot burgemeester. Isabel raakt verstrikt in de malafide praktijken van haar vriend en moet zelfs een tijd het gevang in.

Sara en Isabel

Toch is het geen van allen gelukt Anna te verdringen.

Misschien het mooiste verhaal over Anna: ze heeft een relatie met de regisseur Roberto Rossellini. Ze maken de film ‘Roma, città aperta’. Die film luidt de ondergang van de relatie in. Ingrid Bergman ziet de film en schrijft Rosselini een brief:

Dear Mr. Rossellini,
I saw your films Open City and Paisan, and enjoyed them very much. If you need a Swedish actress who speaks English very well, who has not forgotten her German, who is not very understandable in French, and who in Italian knows only “ti amo,” I am ready to come and make a film with you.
Ingrid Bergman.

Ze wordt zijn muze. Tja, een blonde vrouw en beroemd... samen maken ze ‘Stromboli’ en in dezelfde tijd maakt Anna ‘Vulcano’ (een veelbetekenende titel) op het aangrenzende eiland. Het verhaal gaat dat ze na de draaidag vanaf de kant van het eiland richting Stromboli stond te vloeken en tieren. Drama van hoog gehalte.

En dan is ze er opeens weer…

Pas heb ik de dvd ‘Mamma Roma’ gekocht. Een film uit 1962, Pier Paolo Passolini op zijn best. Ze speelt een prostitué die het milieu ontvluchten wil, met haar zoon een net bestaan op wil bouwen. Dat loopt natuurlijk mis… Alles gevat in prachtige zwart/wit beelden van de armzalige buitenwijken van Rome in de begin zestiger jaren.

Ik woon weer in de buurt van de Noordzee, niet meer aan de Middellandse. Het perspectief is veranderd. Tijd om haar nogmaals op het schild te hijsen!

Als bewegende beelden voeg ik de slotscène van ‘Bellissima’ toe. Zonder ondertiteling, maar is dat nodig? Het verhaal gaat over een moeder die haar kind een rol in een film wil laten spelen. Tijdens de proefopname van het meisje lacht de crew haar uit. Anna verlaat met haar dochter in de armen woedend Cinecittà, dan maar geen rol in de film. De oermoeder… klik op de afbeelding voor de scène.

EPILOOG.

Haar man wil een huis bouwen ver van het rumoer en ziet die droom in duigen vallen. Ze hebben het niet breed en zonder de rol zal het zeker niet lukken. Edoch, Anna verdient haar geld met het toedienen van injecties tegen welke kwaal dan ook. Nu zou ze bakken geld kunnen verdienen! 

VAI, ANNA, VAI!

Nederland, april 2021.