Ik ben bezig met een nieuwe serie gouache schetsen. Even afstand van de olieverf.
Onderwerp: Gala speelt viool (herinnering) en stieren in beweging (ook herinnering, nostalgie?).
Ik hou erg van het goedkope niet volledig dekkende wit dat ik als extra laag over delen aanbrengen/spetteren kan. Ik worstel met een főhn in de ene hand en papieren zakdoekjes in de andere. Het is een heerlijk geklieder.

En toen gebeurde dit…

Deze schets doet me denken aan de zwart-wit schetsen van Picasso.

Wat moet ik hiermee? Mag ik dit, kan dit er mee door??? Ik kijk om mij heen, ik vraag de GROTEN of dit mag, in orde is. Ok, Picasso was zo vol van zichzelf dat hij niets zocht, alleen zijn geniale IK vond. Dus laat ik hem met rust. Een andere heel GROTE is Hokusai.
 

Voor Hokusai heb ik diepe bewondering (bovendien een man met een voorbeeldige mentaliteit, lees zijn biografie!). Ik bezit een boek met schetsen van hem en zijn totale beheersing is iets wat ik ontbeer. Een voorbeeld hieronder; als ik ooit eens zo schetsen kan...

Ik heb bijna altijd het gevoel dat ik dertig maal schieten moet voordat het raak is. Ik beschouw mezelf een langzame en moeizame schilder. Kortom, eigenlijk een sukkel met een mij gegeven talent waar ik aan verplicht ben toe te geven (hoe vaak heb ik niet op het punt gestaan de kwasten aan de wilgen te hangen... Nu is het echt te laat, helaas).

Bij mij is een geslaagd schilderij vaak de som van de gecorrigeerde fouten. Laag over laag smeer ik dapper door (leuk voor later, via röntgen stralen zullen ze niet slechts een ander schilderij maar een hele kakofonie aan half affe werken zien opkomen). Ik probeer wel resoluter te werken, maar meestal lukt het me niet. Toegegeven, dat blinde zoeken kan leiden tot onverwachte oplossingen en die zijn het zout in de pap.

En hier schoot de schets vanuit de heup bij de eerste poging raak. Ik heb geen idee wat er aan toe te kunnen voegen.

Bij Hokusai denk ik dat hij in opperste concentratie de lijnen traag uit zijn mouw liet vloeien. Geen gespetter; alles exact, zonder aarzeling. In een keer.

Ik vraag me af of ik tot deze schets kwam door de andere kant op te kijken, mezelf te ontkennen. Op puur instinct (ik heb verdomme toch niet voor niets gestudeerd???)? Verwar ik hier instinct soms met onwetendheid? Als er iets is waar ik een bloedhekel aan heb is het onwetendheid, zeker als het zich presenteert als ‘speelse creativiteit’.

In Rome verweet Laura me nog steeds te veel te zoeken, alles onder de loep te leggen, te wikken en wegen, corrigeren, niet de soort Zen stilte in de kop toe te laten en de lijnen op misschien net zo’n lege ‘Hokusai’ manier uit de mouw te laten vloeien.

Ik heb daar het karakter niet voor, ik moet vloeken, in paniek raken, denken dat alles weer in de puin draait om de volgende dag te ontdekken dat het allemaal zo slecht nog niet is…. Ik begrijp ook niet de mensen die schilderen als rustgevende therapie aanbevelen. Een muurtje witten is rustgevender.

Ik heb het niet over mijn bloemenschilderijen. Dat zijn schilderijen die zeer zorgvuldig moeten opkomen. Alles berekenen, geen verrassingen. Daar zit hem de frustratie in het met de billen samengeknepen moeten werken. Vaak moet ik na een of twee bloemen loos gaan in het op de tegengestelde manier schilderen.
De bloemenschilderijen stellen me gerust, dat wel. Deze schilderijen vertellen me dat ik na zo’n slordige veertig jaar professioneel ploeteren ergens uit ben gekomen waar ik me niet voor hoef te verexcuseren of schamen.

In de gouache schetsen zoek ik de chaos op. De twijfel moet aanvankelijk de hand leiden. Heeft het misschien dan toch te maken met de gave van het je over kunnen geven (Laura?)? Vanuit het duister moet iets tevoorschijn schieten. De magie ligt in het kliedergebied. Zoals Karel Appel ooit zei: ’ik klieder maar wat aan.’

Ik beken, meer dan eens vind ik in het onverwachte de oplossing, die de de stomme reden die me te vaak in de weg staat, voorbijschiet.

Vanavond zal ik weer een fles ontkurken en mezelf vertellen dat het allemaal wel meevalt. Schilderen is een eenzame bezigheid. Ik ontbeer de hand die mij af en toe stopt, mijn gemodder op het juiste moment laat staken en me vervolgens over de bol strijkt. Dan maar wat alcohol.
En hopen dat de stieren aan de andere kant van de heuvel het groene gras vinden en Gala er een mooi liedje bij speelt waarop ze dansen.

Hier zijn de eerste vijf (vier hieronder en mijn 'Picasso' schets boven). Op de site onder het hoofdstuk SKETCHES kun je ze wat beter zien. Klik op het grijze woord om naar dat hoofdstuk te gaan. Eenmaal op de pagina, klik dan op een van de vignetten om naar de gehele afbeelding te gaan.

Ze zijn te koop, misschien een mooi kerstcadeau?

2 december 2022, Utrecht.