DE STIER EN HET STIERENGEVECHT, HET SYMBOOL EN RITUEEL.

In 2000 ben ik begonnen met het schilderen van dit onderwerp.

Ik kende de schilderijen en tekeningen van Picasso en Goya, maar die beschouwde ik vroeger meer als exotische of folkloristische uitingen. Nu woonde ik in Spanje!

Ik kreeg ook nog eens een opdracht een stierengevecht te schilderen en ben me in dit ritueel gaan verdiepen.

In 2002 zag ik de tentoonstelling ‘Toros’ in de Sala del Tinell in Barcelona en het viel me op, hoe universeel het ritueel van het stierengevecht eigenlijk in de oudheid was. Waar stond het voor?

Een en ander heeft geleid tot de volgende overwegingen:

De mens heeft zich sinds eeuwen met dieren omringd die ergens voor dienen, in dit geval de koe (een krokodil of leeuw is niet echt van nut). Daar hoort ook de stier bij. De stier is een dier met zeer karakteristieke eigenschappen. Het is een uiterst viriel beest dat nooit echt te temmen of te vertrouwen is.

Zelf hoorde ik van twee kanten over de onbetrouwbaar- en wildheid:

Mijn moeder verbleef in de hongerwinter van 1944 op een boerderij. Daarna heeft ze altijd met de mensen contact gehouden en ging ik ook wel eens mee op bezoek. De boeren hadden een stier. Het was mij ten strengste verboden dichtbij het dier te komen.

Een vriendin vertelde me dat haar vader ooit een stier had, die jaren achtereen rustig in de wei liep, tot op een kwade dag het dier de man aanviel zonder een aanwijsbare reden.

Deze karaktereigenschappen zullen er voor hebben gezorgd, dat het dier het symbool voor de oerkracht van de natuur werd (als een god, denk bijvoorbeeld aan de Minotaurus).

De mens kon zijn macht ten opzichte van die meedogenloze natuur tonen door dit beest te temmen en naar zijn hand te zetten. Dat is wat er gebeuren moet tijdens het stierengevecht. Het beeldt, als het lukt, de overwinning van de mens op de natuur uit. Het illustreert een van de essenties van ons leven en streven: de mens wenst god te manipuleren in zijn voordeel.

SAN FIRMIN, PAMPLONA.

Waar ik ook lang over heb gedacht is San Firmin, het stierenrennen in Pamplona. Volgens mij gaat ook dat terug tot de oudheid. Meisjes worden vrouwen, jongens worden mannen. Die moeten aan elkaar gekoppeld en natuurlijk de moedigste man aan de beste vrouw. Dat moet gevierd met een ritueel offer en er wordt vlees (luxe) gegeten. Wie gaat de stier uit de wei halen? Dat zijn natuurlijk de jonge mannen en degene die ongestraft de stier tussen de horens kan tikken, die het dichtst bij de stier kan, krijgt de beste vrouw.

Dit is mijn interpretatie van de inhoud van het ritueel en de stier als mythologisch figuur. Ik heb weinig met de folklore er om heen, vandaar dat ik bijvoorbeeld een stierenvechter naakt afbeeldt om dichter bij de essentie te komen.

ALS SCHILDERKUNSTIG ONDERWERP.

Ook schilderkunstig is dit een boeiend onderwerp. Ik ben geïnteresseerd in het weergeven van beweging en weergave van ruimte, volume tegenover leegte. Het onderwerp leent hier zich uitstekend voor.

Ik heb meerdere stierengevechten gezien en elke keer als een stier de arena instoof was dat een ongelooflijk gezicht. Het dier toont een dodelijke onverschrokkenheid. Het is de ultieme expressie van brute kracht.

De laatste tijd beperk ik mij vaak tot alleen de stier. Ik weet eigenlijk niet goed waarom.

Als extra: de stier bevecht een schijnvolume, in de schilderkunst maken we schijnvolumes. 

ARCHETYPEN EN SYMBOLEN.

Wat me nogal eens door het hoofd schiet, als ik aan dit eeuwenoude ritueel denk, is dat we in snel tempo alle archetypische symbolen verliezen.

Vroeger werd een heerser steevast op een paard afgebeeld.

Wat nu te doen? Ik hou van deze oude symbolen en of we willen of niet, voor veel uit ons leven bedienen we ons van deze symbolen, omdat ze ook nu nog ergens voor staan. Om een dicht bij huis voorbeeld te noemen; wat betekent het begrip ‘man’? Wat voor velen een wens in deze schijnbaar verzakelijkte maatschappij is, is dat we ongedefinieerde wezens moeten worden, slechts bepaald door onze onzijdige capaciteiten. Toch komt het begrip ‘macho’ bij tij en ontij tevoorschijn. Logisch, de redenatie in de kop kan ‘vooruit lopen’, maar wij evolueren zo snel niet.

En het ontbreekt ons nogal eens aan een realistische kijk op de wereld. Bij het stierengevecht wordt je met de neus op de feiten gedrukt. Het dier vindt zijn gewelddadige dood voor je ogen. Dat zijn we niet meer gewend. De abattoirs bezoeken we niet, toch eten velen vlees. We laten het dier voor ons doden en krijgen het geserveerd op zodanige wijze, dat het niet meer aan een dier denken doet. Dat zien we dan vaak aan voor beschaving.

Waarom zijn er protesten tegen het stierengevecht, terwijl in elke stad veel Mc Donald's te vinden zijn, waar nooit iemand met bebloede kleding voor de deur staat te protesteren?

We komen steeds verder van de natuur en deze archetypes af te staan. Welk kind is zich nog bewust van de invloed van de seizoenen op de natuur?

Ik schilder niet moraliserend en wens dat ook niet; ik toon en dat is voor sommigen confronterend genoeg.

klik op deze afbeelding om naar het hoofdstuk ‘bulls’ op mijn site te gaan om de meest recente doeken met dit onderwerp te zien.