DE OPDRACHT EN DE ONTWERPEN.

Het zal in 2002 zijn geweest dat Mauro me belde met het bericht dat we gewonnen hadden… Het bericht bevreemde me. Ik stond in een volle bus en hoorde het niet goed… Hij verklaarde me dat we een prijsvraag voor een nieuw te bouwen kerk hadden binnen gehaald. De kerk moest in Modena gebouwd. Hij legde uit dat het geld nog niet voorradig was, dus nam ik alles nogal kalm.

Het was niet de eerste keer dat ik samen met hem aan een prijsvraag meedeed en ook niet de eerste keer dat we gewonnen hadden. De vorige kerk was gebouwd, maar na elf jaar en veel ontmoetingen met de priester bleef die kerk voor altijd zonder mijn werken. De priester had me nog gevraagd een en ander met spotgoedkope verf uit te werken. Dat zou de kosten drukken. Het mocht niet baten.

Mauro had zonder mijn medeweten afbeeldingen van mijn werk gebruikt voor deze prijsvraag.

Ik ging naar Milaan om voor meer toepasselijke schetsen te zorgen. Te maken waren:

• Een Crucifix (ongeveer 300 x 250 cm).

• Een Madonna met kind (480 x 300 cm).

• Een Piëta (op een wand van ongeveer 300 x 1100 cm).

• Een Via Crucis (over een wand van ongeveer 600 x 2000 cm).

Ik beperkte me tot het maken van schetsen van de eerste drie onderwerpen, het laatste moest worden uitgevoerd in zeefdruk op glas en het te vertellen verhaal zou een andere draai krijgen.

Schetsen van de drie schilderijen.

DE PRESENTATIE VAN HET PROJECT IN MILAAN, MODENA EN ROME IN 2005.

Presentatie van de kerk.

In hetzelfde jaar ontmoette ik de priester, Don Marco Pongiluppi. We bespraken de nieuwe schetsen.

Er was tijd. Ik moest mijn ideeën uiteen zetten voor de parochie en de curie. Dat lukte.

Ook togen Don Marco en ik naar Rome om bij een pater van de Commissie van Schone Kunsten van het Vaticaan de voorstellen uiteen te zetten. We arriveerden bij een van de vele Barok kerken van de stad en door een deurtje achterin stonden we opeens in een groot atelier waar een pater in een houtblok stond te hakken.

Hij was enthousiast over de schetsen en nog meer, nadat ik hem verteld had vervolgens met Don Marco naar het portret van paus Innocenzo X te gaan. We aten een schandalig vieze pizza en namen een granita di caffè con la panna (die alles weer goedmaakte) bij ‘La Tazza d’oro’. Missie geslaagd.

Innocenzo X (Velàzquez, Galleria Doria Pamphilj, Rome), granite di caffé con la panna en La Tazza d'Oro.

In 2006, net voor de geboorte van Gala was de financiering rond. Wederom kwam het bericht per mobiele telefoon en dit maal stond ik met Rosa een kinderwagen uit te zoeken. Dus niet in de bus, maar in een winkel. In Catalonië zegt men dat een kind vaak met een brood onder de arm geboren wordt en in dit geval klopte het.

Ik was present bij het leggen van de eerste steen. Ik werd een derde vooruit betaald en kon aan de slag.

HET SCHILDEREN BEGINT IN 2006.

De technische kant van het schilderproces is te zien in de documentaire (zie de link onder aan de tekst), hier beperk ik mij tot de symboliek en de geschiedenis er om heen. 

OVER DE PERSONAGES EN DE ENSCENERING.

Een zeer belangrijke keuze was hoe iedereen te kleden. Het idee was de werken niet in de tijd van handeling te plaatsen. Ik wilde niet vervallen in een exotische, antieke sfeer. Het geheel moest boven de tijd worden getild. Ik koos voor zo eenvoudig mogelijke kleding. Eigenlijk niet meer dan lappen. Ook, had ik Maria een spijkerbroek aan getrokken, dan zou dat te veel afleiden van de te tonen boodschap.

De ruimtes moesten zo elementair mogelijk zijn, maar wel gebonden aan de plaats waar de werken kwamen te hangen. Ik wilde een compact geheel.

Als modellen voor de diverse personages gebruikte ik familie, vrienden en anderen. Het meest uitzonderlijke was natuurlijk dat ik mijn dochter als model voor het kind Jezus koos.

DE CRUCIFIX.

Jeanluis, een bevriende ex danser, stond voor de volwassen Jezus model. Aan beide zijden hangen de misdadigers.

Don Marco wenste dat zo. De crucifix mocht geen treurige boodschap uitdragen. Vandaar dat ik het moment van sterven koos, maar het uitbeeldde alsof hij in het licht oplost, een wordt met het Al. Links hangt de misdadiger die gered wilde en werd, vandaar de verticale strepen en rechts degene die dat niet wenste, vandaar de horizontale krassen. Voor de laatste nam ik mezelf als model. De kleuren zijn de kleuren van de kerk, in het geval van de crucifix het steenrood.

Crucifix, in de kerk en terwijl ik er aan werk.

klik op een afbeelding hier boven om naar de 'Crucifix' op de site te gaan.

MADONNA MET KIND.

Voor de Madonna met kind koos ik Rosa en Gala. De Madonna zit op een troon die refereert aan de preekstoel. Deze staat aan dezelfde kant in de kerk.

Ik stuitte op een probleem. Het werk moest 480 cm hoog zijn en mijn atelier was maar 410 cm hoog. Dus brak ik het werk in drieën. Dit gaf twee horizontale strepen. Ik loste het op door in het onder- en boven-doek water te schilderen, refererend aan het water dat onder het doek te zien is als de ‘rivier’, het element ‘water’, dat van het doopvont achter langs die wand loopt en te zien is door een raam onder het werk. Het ‘kruipt’ dus op het drieluik naar boven. Op het midden-doek schilderde ik een serie portretten. Dit geeft een horizontaal - en verticaal strepenpatroon dat de twee onderbrekingen van de doeken camoufleert.

Achter de Madonna en Jezus zijn geen engelen geportretteerd, maar de mensen waar Jezus voor gekomen en gestorven is. Vrienden, mensen van de parochie en twee criminelen stonden model. Een van de twee criminelen kwam naar mijn atelier voor de foto’s, de andere werd gefotografeerd in de gevangenis van Modena, waar hij al meer dan 20 zat. ‘De eersten zullen de laatsten zijn’…

Onder de jurk van Maria zit een portret verscholen, zoals in vroeger tijden kinderen in noordelijke landen onder de rokken van de moeders kropen voor warmte.

De kleur van de troon is de kleur van de preekstoel en ook de vorm keert terug. Maria is gekleed in rood en blauw. Jezus staat op een knie van Maria en wil de wereld in om te redden.

Maria met kind, in ruimte en terwijl ik er aan werk.

klik op een afbeelding hier boven om naar de 'Madonna met Kind' op de site te gaan. 

DE PIËTA. 

De Piëta is eveneens een drieluik. En ook hier wilde Don Marco een positieve boodschap. Ik kwam, om dat te bewerkstelligen, op het idee om Jezus niet in de schoot van Maria te schilderen. In het midden-gedeelte zit de dode Jezus, nog in de kruishouding. De kleuren van de ruimte zijn als in de kapel. In de doeken aan weerskanten zijn ze omgedraaid. Aangezien Jezus de hoofdpersoon is, heb ik hem groter geschilderd, zoals dat vaak in de Romaanse en Gotische kunst gebeurt. Hij komt als het ware de kapel in. Hij is de enige die een hand in een ander doek heeft.

Door voor het moment net voordat Maria Jezus in haar schoot neemt te kiezen, kon ik het geheel de positieve draai geven. Maria komt op Jezus aflopen met de armen geopend. Jezus’ rechterhand rijkt uit naar de buik van Maria.

Er zijn twee belangrijke momenten in het christelijke geloof. Het eerste is natuurlijk de creatie van het Al. Als bekroning wordt de mens geschapen.

Het moment dat God Adam tot leven brengt is weergegeven in de Sixtijnse kapel.

Adam tot leven gebracht (Michelangelo, Sixtijnse Kapel, Rome).

In mijn Piëta maakt de dode Jezus een zelfde gebaar. Dit is het tweede grote moment: de aanvang van het christendom. Hij zegent de zwangere buik van Maria. Maria is de moeder Gods en dus de moeder van alle christenen. Aangezien Jezus nog niet herrezen is, verkeert het christendom zich nog in de ‘zwangere’ staat.

Maria’s gezicht, als aardse moeder van haar aardse zoon, bevindt zich in het donkere heden, haar buik ontvangt het licht van de zegen van Jezus.

Op het rechter paneel bevinden zich 4 personen. Allereerst is er Johannes, de evangelist van het licht en donker. Vandaar een voet in het licht, de ander in het duister. Hij draagt de Graal met het bloed van Jezus. Achter hem in het half duister staan Jozef van Arimathea en Nicodemus. Zij hebben geholpen bij de begrafenis, maar wensten niet in het licht te komen, bang voor repercussies als ze waren. Jozef van Arimathea is slechts bezig met de begrafenis; hij houdt het lijkkleed vast. Nicodemus kijkt naar de toeschouwers, bang om ontdekt te worden. Via hem kun je het werk ‘betreden’. De laatste persoon is Maria Magdalena. Zij was de eerste die Jezus na zijn opstanding zag. En degene die ook uit kwam voor haar geloof. Vandaar dat zij evenals Johannes en Maria in het licht staat. Beide vrouwen 'omarmen' het geheel.

Piëta, in de ruimte en terwijl ik er aan werk.

Klik op een afbeelding hier boven om naar de 'Piëta' op de site te gaan.

De gebruikte mensen voor dit werk zijn Rosa, Jeanluis, een uitgetreden priester, twee kennissen uit Barcelona en een Nederlandse kennis.

Licht speelt een grote rol.

Een ander detail is de wond in Jezus’ zij. Ooit vertelde een bevriende schilder dat er in een schilderij altijd een ‘fout’ behoort te zitten, een ‘hobbel’ om over te struikelen, zodat het werk blijft hangen, iets dat irriteert.

Aangezien dit werk gaat over het menselijk lijden, heb ik de wond in de zij van Jezus een ‘echte’ wond laten zijn. Ik heb op de gewenste plek een rode onderlaag geschilderd, het lijf er over geschilderd en daarna zorgvuldig de onderlaag tevoorschijn gesneden. Alsof dit werk een echte wond heeft.

de 'wond'.

Tijdens het maken van de werken bezochten de architect en ik in Parijs de Orangerie. Daar zei hij dat de werken van Monet de echte ruimte zijn en niet het gebouw; duidelijk een verzoek om mijn Piëta zo sterk te maken, dat het de ruimte van de kapel zou overheersen.

Orangerie, Monet, Parijs.

VIA CHARITATIS.

Als laatste maakte ik de serie zeefdrukken voor de Via Crucis, hier omgedoopt tot de Via Charitatis.

In het gebouwencomplex is een serie appartementen. Deze worden gebruikt als tijdelijk onderdak voor mensen, die hun leven weer op een goed spoor moeten krijgen. Vandaar dat deze 'Via' meer een verhaal over liefdadigheid vertelt.

De verdeling en vorm van de 14 werken over de wand van ruim 20 meter was vastgelegd door de architect. Ik besliste de afbeeldingen uit te voeren in zwart en het steenrood van de muren in de kerk. Ik maakte de ontwerpen in houtskool en conté op papier, die vervolgens werden gebruikt om de zeefdrukken op glas te maken.

Via Charitatis in de binnentuin en schetsontwerpen.

Klik op een afbeelding hier boven om naar de 'Via Charitatis' op de site te gaan.

In mei van 2008 werd de kerk ingewijd.

De Gesù Redentore, Modena, Italië.

Ik voel me zeer vereerd om aan dit project mee te hebben mogen werken.

Voor degenen die in architectuur geïnteresseerd zijn, klik op een van de afbeeldingen hierboven om naar de site van de architect Mauro Galantino te gaan.

Er zijn 60 uren aan videobeelden gemaakt door Carlos Hernandez van het ontstaan van de schilderijen en zeefdrukken tot en met de inwijding van de kerk. Het is hem niet gelukt er een documentaire van te maken, hoeveel ik hem ook heb geprobeerd te helpen. Nu (2019) is de documentaire er, gemaakt door Map en Harry Baggen. Mijn dank gaat ook naar hen uit.

Klik op dit woord Gesù Redentore om naar de documentaire te gaan.

Barcelona, 2019.