NOSTALGIE
 
Het werk van Vuillard begeleidt me sinds lang. Al tijdens de academie jaren had ik een zwak voor hem. Bij de boeken die ik in 1980 naar Florence meenam was er een over Vuillard. Kan het zijn dat zijn werk mij aan de periode van mijn prille jeugd of zelfs de tijd niet ver voor mijn geboorte ‘herinnert’? Het is een tijd dat me erg aanspreekt.

Édouard Vuillard was geen grote vernieuwer. Hij schilderde het leven van de gegoede burgerij in tierelantijn-interieurs. Vaak niet erg vormvast, hoewel hij daar toch sterker in was dan Bonnard, die hem qua roem overschaduwde.

Mijn opa wilde schilder worden (voor de tekst, klik op het woord opa). Dat mocht niet van de familie, dus schilderde hij in zijn vrije tijd. De paar foto’s van hem uit de tijd dat ik nog niet bestond, tonen interieurs die doen denken aan die van Vuillard. De interieurs zijn donker. Op de wanden zit uitbundig bloemenbehang, er zijn veel schemerlampen met hoesjes of doeken bedekt.
Vuillard is dé schilder van schemerlampen. Hij schilderde geborgenheid, geen veldslagen.
 
De tijd rondom mijn geboorte lijkt een onbezorgde tijd. Veel van die problemen doen er nu niet meer toe of lijken simpel. Problemen en gevaren uit het verleden zien er achteraf altijd oplosbaar uit. De periode waarin mijn opa een jonge man was, was er een zonder de atoombom, het bedreigde milieu en de eventuele maakbaarheid van een Über Mensch.
 

FRANKRIJK

Nu leef ik aan de ‘andere kant’ van dat land, maar nog steeds fascineert het me. Van de Eiffeltoren tot de Citroen DS en daar tussen Brigitte Bardot, Juliette Gréco, Edith Piaf, stokbrood, Franse kaas, Beaujolais, noem maar op. Een fles wijn bij het avondeten was er nog niet tijdens mijn prille jeugd. Frankrijk was een land van duizend wonderen.
 

In 1987 raakte ik bevriend met een stel Fransen. Ik kom al jaren op ‘La R…’, een landgoed ruim een anderhalf uur onder Parijs. Dat landgoed is een paradijs. De buitenwereld begint of eindigt bij het hek. En binnen dat hek staat het statige grote landhuis met zijn typische Franse in lichtgroen geverfde luiken van dun ijzer. Het huis staat vol met oud meubilair, schemerlampen en er liggen tapijten. Vuillard zou er zich thuis gevoeld hebben. 
 

foto's van 'La R...' en schilderijen van Vuillard
 

We verlangen allen naar een onbedorven plek. Op ‘La …’ heb ik het idee de boze wereld buiten te kunnen sluiten.
Allemaal wel wat sentimenteel en geen geoorloofd schilderkunstige reden om van zijn werk te houden. Over naar technischer en 'serieuzer' zaken.

LICHT

Ik kan lyrisch worden van dat schemerige interieurlicht van hem. Ook zijn er schilderijen waar het zomerlicht een kamer laat schitteren… Het is de sensatie van licht meer dan de sensatie van kleur.

Het grijpt terug naar de Barok. Toen werd het licht gebruikt om de toeschouwer te manipuleren, te laten kijken naar waar het om ging in de afbeelding.
In de periode dat Vuillard actief was, was het elektrisch licht een nieuwigheid. Als geen ander geeft Vuillard dat licht weer.

Qua behandeling van licht kun je de vergelijking maken van de Renaissance naar de Barok als van het Impressionisme naar het Post Impressionisme.
 

links Gerard van Honthorst, rechts Vuillard
 

DAGELIJKS LEVEN

Er was de terugkeer naar een realistischer stijl. Het dagelijkse leven wordt weergegeven. De composities kunnen flink uit balans lijken. Het schilderij ‘L’Absinthe’ van Degas is voor mij het eerste grote voorbeeld. Je zeilt aan over de tafels. Moest dit accentueren dat het om het toevallig geobserveerde leven van alle dag gaat?
 

links Degas, rechts Vuillard

 
In het werk van Vuillard is de compositie vaak van dezelfde  schijnwillekeurigheid. Het geeft het idee dat hij in een hoek te schilderen zit. De weergegeven mensen zijn geen wereldverbeteraars. Ze zijn verzonken in hun alledaagse dingen.
 

 
Wie heeft ooit een portret van een tandarts op deze manier gemaakt? En in welke tandarts praktijk hangen nog schilderijen aan de muur?
 

DECORATIE EN VORM

Een groot vraagstuk is altijd de tegenstelling tussen vorm en decoratief motief. Hoe in een afbeelding de juiste balans te vinden tussen een afgebakende vorm en de losheid waar alles in elkaar overloopt.
Vuillard versplintert de afbeelding soms tot kleine scherven. Het motief van het behang kan ogenschijnlijk belangrijker dan de volumes, die zich in het vertrek bevinden, zijn. Bij Matisse zie je een zelfde neiging, maar daar blijven de motieven groot en grof geschilderd.
 

 
Een ander ding dat opvalt is dat ook hier weer Vuillard voor huiselijkheid kiest. In de blog van 02-04-2016 haal ik de naakten van Matisse aan. Dat waren toch voornamelijk dames in exotische kleding, dames voor het plezier van de kalief.
 

Links Vuillard, rechts Matisse

PROUST

Marcel Proust is een van mijn favoriete schrijvers. Vuillard heeft een intieme vriendin van hem geschilderd: Anna de Noailles, een dame die evenals hij in bed schreef. Heeft Vuillard Proust gekend en is dat nog een reden om zijn schilderijen te waarderen?

Proust schreef over de haute-bourgeoisie...
 

CONCLUSIE

Nu drink ik over het algemeen Spaanse wijnen, ik luister vaak naar Lucio Dalla en Pino Daniele, ik zwijmel bij de gedachte in Venetië te leven en heel af en toe zou ik weer in Nederland willen wonen (Ramses Shaffy is daar deels schuldig aan), maar Vuillard komt af en toe aan mijn deur kloppen… Word ik...

'Les bour-geois c'est comm' les co-chons 
Plus ça de-vient vieux, plus ça de-vient bête, 
Les bour-geois c'est comme les co-chons 
Plus ça de-vient vieux plus ça de-vient...'
 
Klik op de deur...